ژمارەی ئەوگەنجانە بخوێنەرەوە،كە تاكۆتای 2013 لەجیهاندا بێكاردەبن

راپۆرتەكەی رێكخراوی كاری نێودەوڵەتی ئاماژە بەوە دەكات كە لێكەوتەی ئەم قەیرانە تا چەندین دەیەی داهاتوو بەردەوام دەبێت‌و درێژە كێشانی بێكاریش نەوەی داهاتوو روبەڕوی ئازاری گەڕان بەدوای كارێكی شایستەدا دەكاتەوە. راپۆرتەكە جەغت لەسەر ئەوەش دەكات كە لەساڵی 2018دا  ژمارەی ئەم گەنجە بێكارانە لە100 ملیۆن‌و 400 هەزار كەس تێدەپەڕێت‌و رێژەكەی دەگاتە 13%ی كۆی هێزی كاری گۆی زەوی‌و ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش بەرزترین رێژەی بێكاری بەخۆیەوە دەبینێت، كە پێشبینی دەكرێت تا كۆتایی ئەمساڵا بگاتە 24%ی كۆی هێزی كۆی كارو وا چاوەڕوانیش دەكرێت دوای 5 ساڵی تر ئەم رێژەیە بگاتە 30% هێزی كاری وڵاتانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

ئێستا لەسەرتاسەری وڵاتانی جیهاندا، بەهۆی ئەو قەیرانە ئابورییە گەورەیەی ماوەی چەند ساڵێكە وڵاتانی جیهانی 

گرتووەتەوە، بێكاری بووە بەگرفتی یەكەم. ئێستا وڵاتانی رۆژهەلاتی ناوەڕاست لەهەوڵی پلاندانان‌و داڕشتنی بەرنامەی ئەوەدان چۆن بەرەنگاری ئەو گرفتە ببنەوە كە ژیان لەگەنجان تاڵا‌و بێ‌ هیوایان دەكاو هەموو سەرچاوەكانی خۆشی ژیانیان وشك هەڵدەگەڕێنێت. 

ئێستا زۆرێك لەوڵاتانی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوین لەهەوڵی ئەوەدان كە لەبری پەنابردنە بەر دەستی كاری هەرزانی بیانی‌و بەگەڕ خستنیان لەپڕۆژەو كۆمپانیا‌و دامودەزگاكانیان، هانی ئەوە دەدەن كە كەرتی تایبەتی وڵاتەكانیان پەنا بباتە بەر دەستی كاری ناوخۆیان، لەدیدی ئەوانەوە ناكرێت ساڵا بەساڵا ژمارەی ئەو گەنجانەی روودەكەنە بازاڕی كار زیاتر بێت‌و ساڵا بەساڵیش دەرەفەتی دۆزینەوەی كار كەمتر بێت‌و كەچی لەولاشەوە بەلێشاو دەستی كاری بیانی رووبكاتە ئەم وڵاتانەو تەنها لەبەرئەوەی كرێكەی هەرزانترە لەدەستی كاری ناوخۆ، لەلایەن كۆمپانیاكانەوە بخرێنە سەر كار‌و گەنجانی ئەم وڵاتانەش بەدوای كاردا هەڵوەدا بن، كە ئەم دیاردەیەش ساڵا بەساڵا رێژەی بێكاری لەم وڵاتانەدا بەخێراپی زیاد دەكات. 

سەڕەرای ئەمەش، ئەوەی مایەی نیگەرانی زۆرێك لەئابوریناسانە لەوڵاتانی رۆژهەلاتی ناوەڕاستدا، ئەوەیە كە پرۆسەی بەتایبەتی كردن بەشێوەیەكی تەندروست بەڕێوەنەچووە‌و ئەمەش جیاوازی چینایەتی‌و ناعەدالەتی‌و قۆرغ كردنی بازاڕی هەرچی زیاتر زەق كردووەتەوە، لەبەرئەوەی لەم وڵاتانەشدا سیستەمی “سۆسیال” پەیڕەو ناكرێت، بێكاری بووەتە سەرچاوەی هەژاری‌و كڵۆڵی‌و ژینگەیەكی بەپیت بۆ رێكخراوە تیرۆریستییە توندڕەوەكان‌و توندوتیژی‌و تاوان.

لەپاڵا هەموو ئەمانەشدا، ئەم وڵاتانە بەكوردستانیشەوە، روبەڕووی گرفتێكی ریشەیی بونەتەوە، ئەویش ئەوەیە كە ساڵا بەساڵا ژمارەی دانیشتوانیان روو لەهەڵكشانە‌و سنورێك لەئارادا نییە بۆ زۆربوونی سروشتی‌و ناسروشتی دانیشتوان. 

رێكخراوی كاری نێودەوڵەتی لەراپۆرتەكەیدا وێڕای ئەوەی نیگەرانی خۆی دەردەبڕێت كە گرفتی بێكاری لەلایەن سیاسەتمەداران‌و كاربەدەستانی زۆرێك لەدەوڵەتانەوە گرنگییەكی ئەوتۆی پێنادرێت، بەڵام زەنگی مەترسی ئەوەش لێدەدات كە فەرامۆش كردنی گرفتی بێكاری، گرژی‌و ئاڵۆزی كۆمەڵایەتی‌و سیاسی بەدوای خۆیدا دەهێنێت، هەربۆیە رێكخراوی كاری نێودەوڵەتی داوا لەهەموو وڵاتانی جیهان دەكات كە هەموو وزەو توانای خۆیان بۆ نەهێشتنی بێكاری‌و هەژاری بخەنەگەڕ‌و هەر ئەم ئامانجەش بكەنە ئامانجی سەرەكی سیاسەتی ئابوری‌و كۆمەڵایەتییان.

ئێستا هەرێمی كوردستان روبەڕووی هەمان گرفتی بێكاری بۆتەوە‌و ساڵا بەساڵیش رێژەی بێكاری لەم هەرێمەدا روو لەزیاد بونە، بەڵام ئایا كاربەدەستانی هەرێمی كوردستان هیچ پلانێكیان داڕشتووە بۆ چارەسەر كردنی ئەم گرفتە؟

 

سەرچاوە.. گۆڤاری ژوری بازرگانی و پیشەسازی سلێمانی